Odchów cieląt w mniejszych gospodarstwach – koszt czy inwestycja?

Odchów cieląt – koszt czy inwestycja? Czy można zaoszczędzić na odchowie cieląt? Na co zwrócić największą uwagę, żeby odchować zdrowe wartościowe cielęta dające dobre wyniki w przyszłości? 

Odchów cieląt – dlaczego warto?

Zdrowe, prawidłowo odchowane cielę to gwarancja dobrego rezultatu ekonomicznego dla każdego gospodarstwa. Odpowiednio zaopiekowana i odchowana jałóweczka, to przyszła dobra mlecznica i bardzo wartościowa matka kolejnych pokoleń. W stadach mlecznych również warto zadbać o byczki, które, mimo iż przeznaczone są do sprzedaży, również dobrze odchowane gwarantują hodowcy dobrą cenę, ale i powrót klienta po dobry materiał. Dobry odchów cieląt uruchamia pozytywny efekt domina. Jest to zauważalne zarówno pod względem hodowlanym (mniej zachorowań = niższe koszty weterynaryjne; przyśpieszenie inseminacji = łatwiejsze zacielenia, młodsza krowa = lepsze parametry zdrowotne wymienia) jak i ekonomicznym (niższe koszty weterynaryjne, niższe koszty inseminacyjne, niższe koszty żywieniowe, zwiększona długoterminowa produkcja mleka). 

Cielę rasy polskiej czerwonej w budce.

Koszt odchowu cieląt

Koszty odchowu młodzieży stanowią dzisiaj około 20% kosztów produkcji mleka. Udział kosztów odchowu cieląt stanowi aż 40–50% tych kosztów, a na dobrą sprawę są to tylko pierwsze dwa miesiące odchowu. Na koszty odchowu cieląt składają się: koszty zakupu pasz (mleka, preparatów mleko-zastępczych, starterów),  pracy i amortyzacji pomieszczeń lub budek, ale także koszty wynikające z leczenia, czy niestety upadków cieląt.

W co warto inwestować?

1. Wiedza i baza danych – do tej części niewątpliwie należy zakup aparatury tj. kolostrometr czy refraktometr. Koszt zaledwie 170 zł za kolostrometr czy ok. 200 zł za refraktometr. Ilość podanej siary ma ogromne znaczenie, patrząc przez pryzmat jej jakości. Przy złej jakości siary każda jej ilość podana nowo narodzonemu cielęciu będzie niewystarczająca. Dlatego wiedza o zawartości immunoglobulin w siarze, jaką zamierzamy napoić oseska, jest wiedzą na wagę złota. Warto również stworzyć magazyn siary na wszelki wypadek. Mrożąc najlepszą siarę, gwarantujemy sobie zawsze dobry start cielęcia. Zamrażarkę w domu każdy ma jednak najważniejszym elementem przygotowania siary jej rozmrażanie. Koszt łaźni wodnej waha się między 600 a 1000 zł, ale zarówno jak urządzenia do pomiaru siary jest to zakup jednorazowy służący na lata. 

2. Jakościowa pasza – prawidłowy rozwój przewodu pokarmowego cielęcia jest kluczową kwestią dla przyszłości przeżuwacza. Po odpojenie cieląt siarą pod względem ekonomicznym dla hodowcy liczy się każdy oddany litr mleka, za który hodowca dostaje realne pieniądze. Stąd już nawet od 4. dnia należy zaznajamiać cielę z paszą stałą, by jak najszybciej wprowadzić ją do jego diety i zminimalizować podaż mleka. Można tego zaprzestać gdy dzienne pobranie paszy stanowi 1-1,5 kg. 
3. Szybsze wprowadzenie do stada – z ekonomicznego punktu widzenia najbardziej istotny jest termin pierwszego krycia jałówki. Już od kilku lat mówi się o tym, że warto inseminować jałówki w 13.-14. miesiącu życia (a nawet w 12 przy odpowiednich parametrach wagi i wyrostowości). Każdy miesiąc odchowu jałówki powyżej szóstego kosztuje około 250 zł.
4. Budynki

Odchów cieląt – zaniedbania prowadzą do kosztów

Niestety nawet ok. 25% cieląt dotykają choroby układu oddechowego. Koszt leczenia cielęcia dochodzi nawet do 200 zł/szt. co w przypadku stada, w którym rodzi się ok. 50-80 cieląt rocznie daje między 2500 a 4000 zł wydanych pieniędzy. Kolejnym złym scenariuszem, jaki może dotykać hodowców, są biegunki cieląt. Powodowane przez rozmaite przyczyny mają ogromne przełożenie na pogorszenie wartości zwierzęcia w przyszłości. Szacowany koszt lecenia biegunek u cieląt nie jest wcale mniejszy od kosztu leczenia schorzeń problemów układu oddechowego i sięga rzędu 150 – 180 zł/szt. Rocznie to kolejne kilka tysięcy złotych kosztów poniesionych na cele weterynaryjne. Okazuje się, że jedną z największych przyczyn zachorowań wśród cieląt jest bark podania siary, czyli zaniedbania w momencie narodzin, ale również zaniedbania w aspekcie higieny pomieszczeń. W przypadku mniejszych gospodarstw rotacja cieląt nie jest tak ogromna, by nie można było wybielić i odkazić pomieszczenia, jakim jest cielętnik co najmniej 2 razy do roku. Koszty takiego zabiegu w porównaniu do kosztów leczenia cieląt są naprawdę znikome. 

Cielę zaraz po urodzeniu wylizane przez krowę.

Odchów cieląt w mniejszych gospodarstwach – podsumowanie

Prawidłowy odchów cieląt w mniejszych gospodarstwach to przede wszystkim prawidłowa, dobra rutyna postępowania z cielęciem oraz odpowiednia higiena pomieszczeń. Koszty, jakie należy ponieść na stworzenie bazy danych, banku siary są minimalne w skali roku. Największym nakładem jest odpowiednia dbałość o odpowiednie warunki i powtarzalność procesów. 

Tekst i zdjęcia: dr inż. Marta Iwaszkiewicz