Jak zadbać o zdrowy żwacz krowy?

Żwacz jest największym z przedżołądków bydła. Od jego właściwego funkcjonowania zależy zarówno zdrowie krowy, jak i ilość oraz jakość pozyskiwanego mleka. Zatem zdrowy żwacz ma znaczenie dla dobrostanu zwierząt i efektywności chowu. Warto więc przypomnieć, co wpływa na jego dobrą kondycję i jednocześnie zapobiega chorobie, jaką jest kwasica żwacza.

Stabilny żwacz krowy

Mieszkańcy żwacza to bakterie beztlenowe, pierwotniaki, grzyby i drożdże. Wszystkie te mikroorganizmy stanowią aż 10% jego objętości. Ich działalność umożliwia fermentację składników pokarmowych pochodzących z ciężkostrawnych pasz roślinnych. Do prawidłowej pracy żwacza konieczne jest spełnienie kilku warunków. Należą do nich właściwa temperatura, odpowiednie pH, a także optymalna wilgotność i zachowanie warunków beztlenowych. Aby spełnienie tych wymogów było możliwe, konieczne jest między innymi właściwe dobranie rodzaju i formy paszy.

Kwasica żwacza – przyczyny

Kwasica żwacza jest najczęściej występującą choroba metaboliczną krów. U podstaw problemu leży nadmierna podaż łatwo fermentujących węglowodanów w paszy. Procesy, jakie zachodzą w takim wypadku, prowadzą do spadku pH w żwaczu i niekorzystnej zmiany składu jego mikroflory.
Poza składem paszy problem może stanowić także sposób jej przygotowania. Jeżeli podajemy krowom zbyt rozdrobnioną kiszonkę, ograniczamy intensywność i czas przeżuwania. Powoduje to zmniejszenie produkcji śliny, której zasadowy odczyn stoi na straży stabilności żwacza. Zmniejszając jej wydzielanie, redukujemy ilość węglanów i fosforanów, które zapobiegają zakwaszeniu treści żwacza.

Objawy kwasicy żwacza

Kwasica żwacza u krów objawia się między innymi półpłynnym, papkowatym kałem i spadkiem kondycji zwierząt. W przypadku wystąpienia kwasicy żwacza zauważalny będzie także spadek masy ciała i produkcji mleka. Ze względu na powstające w wyniku kwasicy żwacza toksyczne związki, zaburzony jest także rozwój rogu kopytowego. Jego efektem będzie z kolei kulawizna prowadząca do zmniejszenia częstotliwości pobierania dawek paszy, co jeszcze pogłębia problem.

Jak leczyć żwacz krowy?

Leczenie kwasicy żwacza powinniśmy poprzedzić właściwą diagnostyką bowiem objawy, ale także dane z analizy mleka, które wskazują na wystąpienie kwasicy, mogą być efektem także innych czynników. Najbardziej wiarygodne wyniki mogą dać analizy pH kału lub treści żwacza.
Kluczowe w leczeniu kwasicy żwacza jest ustabilizowanie odczynu pH na właściwym poziomie i odtworzenie odpowiedniego składu flory bakteryjnej żwacza.
We wczesnej fazie choroby, gdy nie obserwujemy znaczącego spadku łaknienia, możemy przeprowadzić jednodniową głodówkę, umożliwiając jednak krowie picie wody. Drugim krokiem, jest podanie wysokiej jakości siana w kolejnym dniu.
W przypadku zaawansowanej kwasicy żwacza powinniśmy sięgnąć po wsparcie lekarza weterynarii, który na podstawie wyników badań dobierze odpowiednie środki zaradcze. Może to być aplikacja węglanu wapnia lub wodorowęglanu sodu, a także podanie bezpośrednio do żwacza kwasu propionowego.

Zapobieganie kwasicy żwacza

Prawidłowe bilansowanie dawek paszowych jest kluczowe w profilaktyce kwasicy żwacza. Niezwykle ważne jest także, wspomniane wyżej, właściwe przygotowanie kiszonek. Trudny do przecenienia jest regularny monitoring kondycji stada, gdyż pozwala on w porę reagować na pojawiające się problemy. Umożliwia to zatrzymanie rozwijającej się kwasicy na wczesnym etapie i tym samym uniknięcie dodatkowych kosztów i strat wynikających z choroby.