Ile kiszonki na krowę?

Podstawa żywienia bydła mlecznego to pasza zakiszona – głównie kiszonka z kukurydzy. Czy każda krowa zje tyle samo kiszonki? Czy każda kiszonka jest taka sama? Czym się kierować, by trafnie ustalić udział paszy kiszonej w żywieniu bydła i otrzymać dobre efekty produkcyjne?

Rodzaje kiszonek 

Kiszonka z kukurydzy – kiszonki z kukurydzy potrafią znacząco różnić się między sobą w zależności od odmiany, jakości wynikającej m.in. z terminu zbioru (faza dojrzałości), procesu zakiszania. Można jasno stwierdzić, że kiszonka z kukurydzy nie ma większych ograniczeń w żywieniu bydła mlecznego. Należy jednak zadbać o prawidłową jej strukturę, a wtedy zapewni konieczną wartość wypełnieniową i dużą porcję energii. 

Generalnie można stwierdzić, iż w żywieniu krów mlecznych minimum 40% jadłospisu to właśnie kiszonka z kukurydzy. W zależności od jej parametrów udział kiszonki w dawce będzie różny jednak tendencja produkcji mleka w kraju jest ukierunkowana na jej maksymalne wykorzystanie. Z 1 kg s.m. kiszonki z kukurydzy dostarcza białka na produkcję tylko 1 kg mleka, natomiast energia dostarczona z 1 kg s.m. kiszonki z kukurydzy wystarcza na produkcję 2,16 kg mleka. 

Kiszonka z traw  – trawy to wartościowe rośliny w żywieniu przeżuwaczy. Charakteryzują się dużą zawartością białka (najdroższego komponentu w żywieniu krów mlecznych). Najczęściej spotyka się mieszanki różnych rodzajów traw lub traw z roślinami motylkowymi. Zawartość białka i cukrów, jak również smakowitość kiszonek z traw, jest zależna przede wszystkim od odpowiedniej fazy zbioru roślin i ich podsuszania. 

Optymalnym czasem na koszenie traw na kiszonki jest początkowa faza kłoszenia. Najlepiej kosić ją również w godzinach południowych lub popołudniowych, na wysokość ok. 6 –7 cm od podłoża (pozwala to uniknąć zanieczyszczeń niepożądanych dla zakiszania traw). Trawa zebrana na kiszonkę na początku kłoszenia zawiera ok. 35% s.m., 16% białka i 6,8 MJ NEL i 1 kg wystarcza na produkcję ponad 2 l mleka.

UWAGA!! Kiszonki z traw zawierające potas na poziomie 30 g/kg s.m. dlatego też nie nadają się dla krów zasuszonych, ponieważ mogą negatywnie wpływać na zdrowie zwierząt.

Kiszone ziarno kukurydzy  – zakiszone wilgotne ziarno kukurydzy doskonale nadaje się do skarmiania. Posiada przyjemny zapach, więc chętnie jest wyjadane przez zwierzęta. Trzeba zaznaczyć, że ziarno kiszone nie nadaje się do produkcji suchych mieszanek paszowych i musi zostać uzupełnione białkiem oraz premiksami witaminowymi. W żywieniu krów mlecznych kiszone wilgotne ziarno kukurydzy można skarmiać w ilościach do 8 kg. Kiszonka z ziarna zalecana jest szczególnie do skarmiania krów przed wycieleniem oraz podczas pierwszych czterech miesięcy laktacji.

Żywienie krów mlecznych – idealna kiszonka

Kukurydza to wyjątkowa roślina pastewna, gdyż w procesie dojrzewania udział skrobi w ziarniaku zwiększa się szybciej niż włókno w pozostałych częściach rośliny. W rezultacie udział skrobi w całej masie rośliny kukurydzy wzrasta, a udział włókna maleje. Z reguły dosyć niski poziom białka wymaga suplementacji, ale pozostałe parametry idealnie wpisują się w zalecenia żywieniowe krów. 

Jeśli odpowiednio zbilansujemy dodatek pasz treściwych, to nie powinna zagrażać zwierzętom kwasica. Jedynie w okresie zasuszenia i odchowie jałówek warto ograniczyć jej skarmianie, aby nadmiernie nie otłuścić zwierząt. Parametry idealnej kiszonki mają swoje podstawy tj. 50% udziału ziarna w kolbie (dojrzałość woskowa ziarna w kierunku do pełnej), zawartość suchej masy między 27 – 35% gdzie optimum to 30%, udział ziarna w suchej masie powinien sięgać 50%, zawartość białka ogólnego 80 g w 1 kg Sm, wartość energetyczna 0,8 – 0,95 JPM w 1 kg sm, zawartość włókna surowego 200 – 240 g w 1 kg sm.

Do tego, by kiszonka z kukurydzy (i nie tylko) była idealna, należy wysoce zadbać o jej parametry techniczne. Podstawą, o której wie każdy hodowca, i w której poszczególnych elementach bardzo łatwo popełnić błędy (głównie zaniedbania i rutyny) są czynniki, jak:

• ustalenie terminu zbioru, 
• odpowiednie warunki atmosferyczne przy zbiorze, 
• właściwe rozdrobnienie, 
• ubicie zakiszanej masy i jej przykrycie. 

W przypadku kiszonki z kukurydzy jej gromadzenie zwykle odbywa się w pryzmach i silosach. Jeśli zaś chodzi o kiszonki z traw, najczęściej magazynowane są one w balotach owiniętych folią lub rękawach (tak jak w 100% przypadków ziarno zakiszane z kukurydzy), ale czasem również na pryzmach. 

Dobra kiszonka z kukurydzy w żywieniu krów mlecznych

Krajowi producenci mleka na dzień dzisiejszy nie wyobrażają sobie żywienia bydła mlecznego bez udziału pasz z kukurydzy, która jest zazwyczaj podstawowym źródłem energii w dawce pokarmowej dla krów i jest rośliną o największym znaczeniu w produkcji pasz. Kukurydza najczęściej wykorzystywana jest w formie kiszonki z całych roślin jako pasza objętościowa. 

Brak kiszonki z kukurydzy odbija się na zdrowiu bydła. U krów wysokowydajnych brak stabilności dawki pokarmowej i/lub usunięcie z niej podstawowego komponentu paszowego, kończy się poważnym zaburzeniem metabolizmu zwierzęcia. 

Tekst i zdjęcia: dr inż. Marta Iwaszkiewicz

W sprawie doradztwa żywieniowego i pasz dla bydła skontaktuj się z naszymi doradcami: +48 511 199 015