Cechy dobrego preparatu mlekozastępczego

Optymalne żywienie cieląt jest warunkiem właściwie przeprowadzonego odchowu zwierząt. Po narodzinach cielę powinno otrzymać siarę matki. Immunoglobuliny zawarte w siarze, po wchłonięciu przez jelito, zwiększają odporność cieląt na choroby, a to bezpośrednio wpływa na optymalny wzrost cielęcia i niższą śmiertelność. Po okresie odpajania siarą (około 3 dnia życia) podajemy mleko zastępcze dla cieląt, wodę oraz stopniowo wprowadzamy pasze treściwe. Preparaty mlekozastępcze stanowią tańszy zamiennik mleka krowiego, z tego powodu są już standardem w chowie i hodowli bydła mlecznego.

Preparaty mlekozastępcze – charakterystyka

Mleko w proszku dla cieląt w wyniku zmieszania z wodą tworzy tzw. pójło. Żywienie cieląt preparatami mlekozastępczymi umożliwia wyeliminowanie zanieczyszczeń oraz patogenów występujących na (nie zawsze czystym) wymieniu krowy. Zamienniki mleka pełnego charakteryzują się stałym i stabilnym składem, niestety pozbawione są związków biologicznie czynnych, które obecne są w mleku krowim. Mleko pełne zawiera od 25% do 30% białka ogólnego, natomiast w preparatach mlekozastępczych zawartość białka oscyluje w granicach 18–22% do nawet 28–30% (nowe produkty przeznaczone do intensywnego karmienia). Produkty mlekozastępcze obecne na rynku paszowym różnią się źródłem białka, poziomem energii oraz rodzajem zastosowanych dodatków paszowych. Najważniejszym kryterium, którym powinniśmy się kierować w wyborze preparatu mlekozastępczego, jest koncentracja białka oraz źródło jego pochodzenia. 

Źródła białka w preparatach mlekozastępczych

Mleko zastępcze dla cieląt na bazie białka pochodzenia zwierzęcego może zawierać w swoim składzie mleko odtłuszczone, serwatkę (może być jedynym źródłem białka w preparacie), jaja kurze suszone metodą rozpyłową lub hydrolizat mączki rybnej. Z uwagi na wysoką cenę oraz szerokie zastosowanie w innych gałęziach przemysłu spożywczego białko z odtłuszczonego mleka rzadko jest stosowane w zamiennikach mleka.

Preparaty mlekozastępcze na bazie białka pochodzenia roślinnego zawierają białko soi, pszenicy lub nasion roślin strączkowych. Białko soi (np. z suszonych izolatów białka sojowego lub mąki sojowej) charakteryzuje się niższym kosztem, ale również niższą wartością biologiczną. Dodatkowo w soi obecne są czynniki antyżywieniowe takie jak: inhibitory trypsyny, białka antygenowe, niestrawne cukry, które u cieląt mniejszych niż trzy tygodnie życia, mogą negatywnie wpływać na trawienie tłuszczów, powodować problemy trawienne np. biegunki, reakcje alergiczne i słaby wzrost. Zmodyfikowane białka pszenicy charakteryzują się wyższą strawnością i rozpuszczalnością w porównaniu do innych białek niemlecznych oraz brakiem znanych substancji antyodżywczych.

Źródła energii w preparatach mlekozastępczych

Główne źródła energii stosowane w zamiennikach mleka to laktoza (cukier mleczny) i tłuszcz. Laktoza to najlepsze źródło węglowodanów w preparatach mlekozastępczych (40 - 50%). 
Tłuszcz surowy to skoncentrowane źródło energii oraz nośnik witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, niezbędnych do prawidłowego rozwoju organizmu i optymalnego wzrostu cielęcia. Mleko zastępcze dla cieląt powinno zawierać 18–22% tłuszczu, w okresie zimowym warto stosować produkty o wyższej zawartości tłuszczu, aby zwiększyć ilość energii w dawce dobowej. Tłuszcz w preparatach mlekozastępczych może być pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego. Ze względu na strawność oraz korzystny profil kwasów tłuszczowych coraz częściej stosowanym źródłem tłuszczu w mleku zastępczym dla cieląt jest olej palmowy lub olej kokosowy. 

Cechy organoleptyczne preparatu mlekozastępczego

Atrakcyjny smak i zapach pójła zachęci cielęta do pobierania paszy płynnej, co bezpośrednio przełoży się na wysokie przyrosty masy ciała w dobie. Amerykańska organizacja Bovine Alliance on Management and Nutrition (BAMN) opracowała wytyczne dotyczące żywienia cieląt preparatami mlekozastępczymi.

Wytyczne dla mleka w proszku dla cieląt

• Kolor powinien być kremowy do jasnobrązowego. Kolor pomarańczowo-brązowy z zapachem spalenizny lub karmelizacji może wskazywać na reakcję Maillarda, w wyniku której nastąpiła pewna strata składników odżywczych i obniżyła się smakowitość produktu.
• Preparaty mlekozastępcze nie powinny zawierać grudek oraz żadnych ciał obcych.
• Zapach powinien być delikatny, przyjemny. Jeśli wyczuwalny jest zapach farby, trawy, gliny lub benzyny, mogło dojść do zjełczenia tłuszczu.

Ważne jest również prawidłowe przygotowanie i podanie pójła. Temperatura pójła podawanego nowo narodzonym cielętom nie powinna być niższa niż zalecane 38–40°C. Dużym ułatwieniem jest wysoki stopień rozpuszczalności preparatu mlekozastępczego, co w połączeniu z odpowiednią temperaturą wody przyspieszy wymieszanie i przygotowanie pójła.

Cechy dobrego preparatu mlekozastępczego

Dobrej jakości preparat mlekozastępczy dla cieląt powinien zawierać minimum 20% białka (więcej, jeśli źródłem białka jest białko roślinne), 10-30% tłuszczu oraz maksymalnie 0,1% włókna surowego. W preparatach mlekozastępczych włókno pochodzi z materiału roślinnego stosowanego w celu zwiększenia poziomu białka.

Istotne jest stosowanie wysokiej jakości mleka w proszku dla cieląt o wysokiej zawartości tłuszczu mlecznego, laktozy, witamin (A i E) i związków mineralnych (wapnia, fosforu, magnezu), niezbędnych do prawidłowego rozwoju organizmu i optymalnego wzrostu cielęcia.

Preparat mlekozastępczy dla cieląt powinien charakteryzować się wysoką strawnością i przyswajalnością składników pokarmowych. Takie cechy posiadają przede wszystkim surowce pochodzenia zwierzęcego. 

Zalecane dodatki

Zawartość prebiotyków i probiotycznych kultur bakterii zabezpiecza układ pokarmowy przed namnażaniem się bakterii patogennych, minimalizując tym samym ryzyko wystąpienia biegunek, które obniżają efekty odchowu zwierząt oraz przyczyniają się do upadków we wczesnym okresie odchowu.
Dobrej jakości preparaty mlekozastępcze zawierają przeciwutleniacze, które zabezpieczają tłuszcze przed utlenianiem podczas przechowywania.
Zakwaszenie preparatu mlekozastępczego do poziomu pH 5,5-5,7 stymuluje pobieranie pasz stałych, wydzielanie kwasu solnego w trawieńcu, szybkie tworzenie skrzepu kazeinowego oraz zwiększa aktywność pepsyny. Niższe pH przyczynia się do wyższej strawności białka i jego efektywniejszego wykorzystania.

Podsumowanie

Niezależenie od systemu chowu podawanie pójła zamiast mleka krowiego jest standardem w odchowie zwierząt i hodowli bydła mlecznego. W pierwszym miesiącu życia cielęcia preparat mlekozastępczy stanowi główne źródło składników pokarmowych dla rozwijającego się organizmu. Dlatego ważne, by pokarm ten odznaczał się bardzo dobrą jakością. Prawidłowo odchowane cielęta to m.in. mniejszy procent upadków w pierwszych dniach po porodzie, wysokie przyrosty masy ciała w dobie, wczesne krycie jałówek, zwiększenie długowieczności krów i wysoka wydajność.

Zapoznaj się ze zróżnicowanymi rozwiązaniami w zakresie żywienia cieląt, które oferuje ALDO – preparaty mlekozastępcze z zawartością tłuszczu surowego zarówno 16,0%, 17,0%, jak i 18,0%.